Mijn nieuwe visitekaartje: De zwembadclub

Over mijn samenwerking met Annegriet Wietsma voor haar nieuwe podcast De zwembadclub. Met name over de techniek.

Een paar maanden kreeg ik een telefoontje van Annegriet Wietsma, bekend van De Deventer Mediazaak. Volgens haar was ik de meest geschikte persoon op aarde om haar nieuwe podcast De zwembadclub een modernistisch eigen geluid te geven. Ik kon haar geen ongelijk geven.

Inmiddels staat die podcast De zwembadclub sinds gisteren (24 augustus 2023) online. Het is een verhalende podcast in zeven delen.

Vandaag zag ik op Apple Podcast dat we de op één na populairste podcast van Nederland zijn. En dat terwijl de podcast dus pas één dag beschikbaar is.

Hoe moet een podcast anno 2023 klinken?

Iets wat me al een tijdje dwars zit is dat de meeste podcasts 100% mono klinken. Soms klinkt alleen de muziek stereo. En dan te bedenken dat stereogeluid al een kleine eeuw bestaat!

Als ik mono moet symboliseren dan volstaat de hoofdletter i:

I

Mono klinkt op boxen/monitors wel beter omdat het geluid zich door de ruimte wat gaat verspreiden maar op oortjes/hoofdtelefoon klinkt het heel dun uit het midden, in het verlengde van je neus, in het absolute centrum tussen je oren.

Voor een voice-over is dat wel te doen maar aangezien de meeste interviews op lokatie worden opgenomen klinkt de galm van die ruimte dus ook op een nare manier door in dat absolute centrum tussen je oren.

Stereo daarentegen kan heerlijk breed klinken. Ik zou het zo symboliseren:

(((( O o . o O ))))

Ik vind dat een podcast anno 2023 ruimtelijker, meer stereo moet klinken.

Lang verhaal kort: voor De zwembadclub heb ik zoveel mogelijk het brede geluidsbeeld van stereo opgezocht.

Vier microfoons

Annegriet komt uit de televisiewereld. Zodoende neemt ze alle interviews met vier microfoons synchroon op:

• een dasspeld-microfoon voor de geïnterviewde

• een richtmicrofoon gericht op de geïnterviewde

• een microfoon die op Annegriet gericht is

• een microfoon die wat verder af staat van de geïnterviewde

Dit zorgde voor een complexe montage want alle audioblokjes bestaan dus uit 4 kanalen die ik gegroepeerd sync moest houden. De editing, een voormontage op inhoud, werd overigens gedaan door Jelle Redeker. Ook hij komt uit de televisiewereld en monteert in Avid Media Composer. Zodoende moest ik zijn bestanden converteren via Vordio (200 euri en je weet alles) naar mijn Reaper DAW.

Op zijn editing heb ik audionabewerking toegepast. Alle lassen onhoorbaar gemaakt en van de juiste klankkleur/EQ voorzien. Natuurlijk hebben Annegriet en ik soms ook dingen omgegooid in de editing en audioblokjes verschoven, verlengd of juist ingekort.

Maar goed, dan heb je dus 4 kanalen audio waarop het interview plaatsvindt en als je die 4 kanalen samen laat klinken dan klinkt het verschrikkelijk. Je hoort de holle ruimte. Je hoort verkeerde fase omdat microfoons vanuit verschillende hoeken immers voor fase problemen zorgen. Dus hoe gaan we dat oplossen?

Om kort te gaan: door een zorgvuldige balans te slaan tussen de 4 microfoons, de juiste plugins toepassen, EQ, compressie, de-ess (mijn tip: gebruikt altijd op elke stem een de-esser, de beste die ik ken is De-ess van iZotope - standje spectral), panning en nog meer van die dingen die ik eigenlijk niet kan uitleggen op papier maar beter kan laten zien en horen tijdens een cursus of lezing of zo.

We hebben ervoor gekozen om de interviews zo ‘close’ mogelijk te laten klinken. Met name de stem van onze hoofdpersoon George moest dichtbij, vlak voor je gezicht klinken, maar ook wat ruimtelijker dan wat je in andere podcasts gewend bent te horen 😊

En Annegriet moest, als ze een vraag tijdens het interview stelt, wat meer veraf, wat meer vanuit links of juist rechts en wat zachter klinken. Zodat er een duidelijk onderscheid is tussen haar stem als voice-over en die van haar interviews.

Ringtones

Ik heb veel geluidseffecten gebouwd voor deze podcast. Bijvoorbeeld door een uitklank van de muziek of een ander stukje audio door een galm te halen en dat dan om te draaien en te stapelen met andere geluiden en effecten, met een woosh als resultaat.

Diverse personen zijn telefonisch geïnterviewd. In plaatst van de standaard telefoontonen die je hoort als de telefoon overgaat (een G#3 sinustoon om precies te zijn) heb ik een serie lollige ringtones gemaakt met synthesizers. Die gekke ringtones brengen hopelijk wat lucht in het behoorlijk loodzware verhaal.

Niet in mijn cel

In mijn studio bevindt zich een inspreekcel voor het inspreken van voice-overs. Toch hebben we er geen gebruik van gemaakt. Annegriet zat op een meter afstand met haar laptop wat voor betere communicatie zorgde dan als ze in mijn hokje gezeten had. Ik heb alle VO-opnames door de geweldige AI-app Hush op standje 100% gehaald zodat het zo droog klinkt als de best geïsoleerde inspreekcel. Wat een verademing! Letterlijk, want het benauwende van urenlang in een warme inspreekcel te moeten doorbrengen behoort hiermee tot het verleden.

En op deze manier konden we ook heel snel een VO, een zinnetje hier en daar, opnieuw opnemen. De microfoon stond permanent opgesteld bij het bureau van Annegriet. Het enige was dat ik achteraf telkens de opnames door Hush los moest processen omdat Hush geen plugin is maar alleen offline kan processen. En dat hoor je er ook aan vanaf, de kwaliteit is magisch goed. Het is iets dat tot een jaar geleden nog niet mogelijk was, want Hush is nog maar een paar maanden uit. Ik profiteer graag van moderne techniek die me in staat stelt een beter geluid te verwezenlijken dan ooit tevoren.

Zie ook mijn vorige Podpraat-nieuwsbrief over AI-tools.

Geen underscore

Annegriet vindt dat muziek een hele belangrijke rol vervult en duidelijk hoorbaar moet zijn. De muziek moest geen onderscore worden wat bij heel veel podcasts wel het geval is. Ik heb er soms meningsverschillen over met mijn opdrachtgevers. Zij willen vaak de muziek zo zacht zetten dat het mijn inziens werkelijk geen bal meer uitmaakt wat je er voor muziek onder legt. Zeker niet als je als luisteraar in de trein of op een pontje op ‘t IJ zit.

Maar niet altijd laten we in De zwembadclub de muziek even hard klinken. Door soms de muziek opzettelijk wat zachter te zetten krijgt het een ander effect. Het is per situatie, per scene, soms per seconde verschillend. Een kwestie van gevoel.

Niets is heilig

Kleien met audio, zo noem ik het soms. Alles kun je opknippen, veranderen, time-stretchen, door filters halen. De stemmen. De muziek. SFX. Archief opnamen door derden gemaakt. Niets is heilig.

Alle dialogen worden opgeknipt zodat zinnen kloppen maar toch menselijk blijven en overeenstemmen met de boodschap van de geïnterviewde. Je gaat geen nieuwe waarheden creëren, want de intentie, de dictie, de boodschap is heilig. Maar podcasting is ingrijpen in de werkelijkheid en dus doen we wat nodig is. Het is dit proces dat ik beschouw als het creatieve proces. Je ontwerpt immers een nieuwe werkelijkheid met stemmen, geluiden en muziek. Het is deze samenhang die ik als sounddesign bestempel.

Daarom moeten we de podcast als kunstvorm zien. Omdat in een podcast een nieuwe werkelijkheid door de makers wordt ontworpen.

Klinkt De zwembadclub als 2023? Ik kan wel lekker lullen, maar uiteindelijk bepaalt de luisteraar dat natuurlijk. Luister dus naar De zwembadclub en laat me weten wat je ervan vindt!