Literair sounddesign - Jeff Emtman

Een masterclass van de master himself, woensdag 30 okt 2024 in Huis van het Boek, Den Haag

Jeff Emtman. De man van Here Be Monsters. De man, samen met Brendan Baker, wiens video’s mij op weg hielpen bij mijn overstap naar Reaper in 2021. De man die woensdag 30 oktober voor mijn neus oreerde terwijl een project in Reaper op het scherm stond te gloeien. Podcastmakers die hun projecten tonen, ik kom ze in levende lijve vrij weinig tegen, maar als dat wel het geval is, dan word ik daar Heel Erg Vrolijk Van. We mogen dan onder de moterkap kijken en het raamwerk van de kunst aanschouwen.

Het was een initiatief van het Podcastnetwerk dat Emtman een masterclass gaf in het Huis van het Boek, hier in mijn woonplaats, Den Haag. In het kader van de cursus Literair Podcasten van het Podcastnetwerk.

Vandaar dus dat de beste man een brug tussen het woordenrijk en het klankrijk probeerde te slaan. Oftewel: hoe kunnen geluiden fungeren als woorden? En hoe kunnen we dat toepassen in sounddesign?

Volgens Emtman beschikken wij slechts over vier elementen waar we mee kunnen spelen:

• Volume: de luidheid van het geluid

• Placement: de plek waar het geluid zich bevindt in het stereobeeld, links, rechts, maar ook qua diepte, voorin of achterin (zie bv binaural opnames en het doppler effect)

• Frequency: de toonhoogte en klankkleur van het geluid

• Time: de snelheid van het geluid en van geluiden ten opzichte van elkaar (timing)

Deze vier elementen kunnen we vervolgens gebruiken om een effect te sorteren waarin Emtman leentjebuur uit de literatuur doet:

• Het maken van een Motif, bijvoorbeeld muzikaal bestaande uit een paar noten en de kracht van herhaling van zo’n motiefje in een podcast dat de luisteraar herkenning geeft.

• Dit kan ontstaan vanuit een ander geluid, bijvoorbeeld een apparaat dat een soort ritmisch patroon laat horen in een ruimte waar een scene zich afspeelt zodat je dit kunt laten samenvloeien met muziek of andersom, als een vorm van Rhyming door klankmatige overeenkomsten te zoeken (zelfde ritme, zelfde toonhoogte, zelfde beweging etc).

• Zoek de Negative space voor de luisteraar op en focus je op de afwezigheid van iets, kortom: de ruimte naast en tussen de objecten.

• Frankenstein’s monster: hergebruik materiaal voor nieuwe dingen, geluiden uit de natuur, van op straat en in gebouwen. Deze kun je zwaar manipuleren zodat ze een totaal ander effect krijgen.

• Analogy: in het aloude hoorspel wordt Waar Over Gesproken Wordt vaak letterlijk uitgebeeld in geluid. Dit is veelal lelijk, want: dubbelop. Probeer daarom dus niet letterlijk ‘dat wat gezegd wordt’ naar klanken te vertalen maar zoek naar andere links tussen verhaal en geluid om je verhaal verrassender te maken.

• Pacing: zoals alles in het leven is timing alles. Het moment waar je iets plaats is van het grootste belang. En hierbij kun je spelen met de verwachting van de luisteraar door deze niet altijd precies op het te verwachten moment iets te geven maar daar soms juist van af te wijken.

• Punctuation: zoals we in een tekst ook vermijden om uitroeptekens te gebruiken zullen we dat in een podcast ook moeten doen. Anders wordt het veel te dwingend en zwaar aangezet. Het kan wel, maar wees er spaarzaam mee.

• Bullet Points: korte opsommingen werken altijd goed.

Het bevlogen betoog van Emtman deed mij weer beseffen hoezeer een podcast ook echt kunst kan zijn. Waarbij ik wel de kanttekening moet plaatsen dat dit soort avontuurlijk sounddesign een zeldzaamheid is. In mainstream podcasts wordt het nauwelijks toegepast want daarin past men vaak het Analogy principe juist wél toe.

Dat geldt voor Emtman zelf ook. Net als ik werkt hij als editor voor allerlei klanten en kan hij niet zo Frank en Vrij tewerk gaan als hij in zijn eigen podcast Here Be Monsters wel doet. Het is zoiets als mainstream muziek versus meer niche en indie muziek.

Een goed voorbeeld voor wie onbekend is met zijn werk is onderstaande aflevering. De technieken zoals hierboven beschreven past hij daarin stuk voor stuk toe.