Een avondje Search Engine gisteravond in De Duif

Uw dienstbare doet verslag...

Kerkbezoek gisteravond in de voormalige Rooms-Katholieke kerk De Duif op de Prinsengracht te Amsterdam. PJ Vogt en Sruthi Pinnamaneni van de podcast Search Engine waren aan het woord. Zij werden aan de tand gevoeld door VPRO-podcastnieuwsbriefschrijver Elja Looijestijn. In de zaal zaten, opvallend veel luisteraars (goed teken!) maar ook een behoorlijk peloton aan makers. Een daarvan, je raadt het al: ondergetekende.

Zodoende hierbij wat wapenfeiten van die heugelijke avond.

Geen geklots tegen de plinten

PJ en Sruthi ken je natuurlijk (zo niet: strafpunten) van hun vorige podcast Reply All die in 2022 plotseling ophield te bestaan toen bekend werd dat het er op de werkvloer behoorlijk giftig aan toeging. Die kwestie laat ik even voor wat het was.

Net als met Reply All koos koos men ook dit keer weer voor een bekende internet/computer term als podcastnaam, Search Engine dus. Een qua zoekterm ietwat problematische naam om op te zoeken via een search engine 😃

Inmiddels is er veel veranderd in de podcastwereld (lees: geen geld dat tegen de plinten klotst) en de gevolgen daarvan ondervindt Search Engine dan ook aan den lijve. SE kan bestaan dankzij de vele betalende fans/abonnees (Incognito Mode voor oa bonusafleveringen). Een klein team bestaande uit vier personen wordt uit die pot betaald. Te weten: PJ Vogt, Sruthi Pinnamaneni, Garrott Graham en Noah John. Daarnaast rolt er wat geld in de richting van de maker van de leadertune en de maatmuziek: Armen Bazarian. En dan komen er ook nog gelden binnen via de adverteerders maar dat is een kleiner deel. Het publiek van SE bestaat voor 40-50% uit niet-Trumperiaans volk waar de advertentiemarkt zich niet zo goed raad mee weet.

De moeite die misschien achteloos aan de luisteraar voorbij gaat

Wat voor mij duidelijk is, en ook wederom duidelijk werd in het betoog gisteravond, is dat Search Engine ongelofelijk veel tijd kost om te maken. Ik had het er met blogger Jan van den Berg over die ik voor de deur aantrof. Ook hij schreef een mooi stuk over wat er zich gisteren heeft afgespeeld. Jan vroeg hoe wij editors (waaronder dus ondergetekende) voor bijvoorbeeld voor NRC Vandaag te werk gaan. Hij was verrast toen ik vertelde hoeveel tijd er in zo’n montage gaat zitten (lees: ongeveer 10 uur voor een aflevering van 20 minuten).

PJ en Sruthi werken precies zo. Hun verhalen klinken zo soepel juist omdat ze niet over één nacht ijs gaan. Over elk detail is nagedacht. Zoiets kost heel veel uren werk maar het resulteert dan ook in iets dat compleet bijzonder is. En omdat men zo kritisch is, komt het soms voor dat men niet helemaal 100% tevreden is. Ik herken dat.

Zo liet Elja een fragment horen waarvan Sruthi achteraf zei dat ze er niet helemaal tevreden over was. Ik begreep haar want de muziek en de stemmen vielen in dat fragment net wat minder mooi samen dan in het fragment dat even daarvoor had geklonken. Dat was een fragment waar zelfs applaus van het publiek op kwam, zo goed vond men die scene. Vond ik ook! De muziek was op maat gemaakt, stond hard in de mix (pompende techno!) terwijl de stemmen door perfecte timing en afwisseling met de muziek toch prima verstaanbaar bleven.

De voorbeelden die Elja liet horen kwamen uit een tweetal afleveringen waarin SE een antwoord probeert te geven op de vraag waarom het zo lastig is om binnen te komen in de Berlijnse club Berghain. Dat verhaal geeft niet alleen antwoord op die vraag maar mond ook uit in zijsporen zoals de onstaansgeschiedenis van techno, het nachtleven van Berlijn en PJ kan zich niet inhouden allerlei intieme persoonlijke bekentenissen te doen. Zoals hij vaak in SE doet.

Voor wie die afleveringen niet gehoord heeft, dit zijn ze:

Literaire betogen

PJ schrijft zijn voice-overs helemaal uit. Hij beschouwt het als literair werk, wat het ook absoluut is. Lees zijn teksten van papier en je ziet dat het een begenadigd schrijver is. Maar met zijn stem erbij krijgt het meerwaarde. PJ bestempelde zijn beroep gisteravond als journalist maar hij is veel meer dan dat. Naast dat hij een virtuoos schrijver is, is hij ook een eerste klas voordrager. Het beroep journalist laat het literaire en de esthetiek buiten beschouwing, maar ik vind dat een gemis. Ik zou SE dan ook willen bestempelen als kunst.

Voor wie de podcastafleveringen nog niet beluisterd heeft, ik zou het volgende dan even overslaan. Het slot van de twee afleveringen laat de literaire kwaliteiten van PJ in volle glorie horen. We volgen hem als hijzelf ook in de rij gaat staan bij Berghain in Berlijn. Een vraagt doemt op: zal PJ wel naar binnen mogen?

It's my turn now. I stand in front of a bouncer, not Sven, one of his under doorman. I stand in front of the bouncer, and the bouncer looks at me, his face blank, blank like Anubis.

My brain fills with a question that I realise always hums in the background. But now it's brighter and more intense than I've ever heard it. It's almost deafening.

Do I belong?

I wait to find out.

En vervolgens zet de muziek in.

Dit is kunst met als toevoeging dat de feiten kloppen, want normaliter hoeft kunst zich niet druk te maken om de werkelijkheid. Maar bij SE worden de feiten zeer zorgvuldig gecheckt. Men draagt de verantwoordelijkheid die komt met de populariteit van deze podcast en dat is, gezien de enorme desinformatie die we vandaag de dag vooral op de socials zien, een verademing.

Uitgeschreven versus spontaan

Het publiek kreeg gisteravond ook de gelegenheid om vragen te stellen. Zo was er iemand die de vraag stelde waarom er in Search Engine niet, zoals in Reply All, van die spontane gesprekken tussen de makers onderling te horen zijn. PJ antwoordde dat ze dat weleens doen maar dat zoiets enorm veel tijd kost want wat spontaan klinkt in podcasts is vaak niet echt spontaan maar is een samengesteld geheel van diverse takes. En altijd is er wel iets, dat volgens PJ niet 100% is: de timing, het gevoel, het woordgebruik. Daarom kiezen ze voor SE liever voor uitgeschreven teksten, buiten de interviews om dan, omdat PJ dat helemaal literair kan dichttimmeren, precies zoals hij het wil hebben.

PJ vertelde dat hij voor het inspreken van die teksten echt leunt op de stemregie die hij van de producer krijgt. Maar ook inhoudelijk geven zijn collega’s feedback op zijn teksten en houden zij in de gaten of bijvoorbeeld de persoonlijke ontboezemingen van PJ niet te ver gaan of echt hout snijden. Voor zover het nog niet duidelijk is: alles in deze podcast wordt gewikt en gewogen.

Esthetisch geluid

Het moge duidelijk zijn, Search Engine is een toonaangevende podcast die wordt aangestuurd door een zeer ervaren team die slechts met de allerhoogste kwaliteit tevreden is. En wat het tot kunst maakt is dat het hier niet slechts een kwestie is van de feiten oplepelen maar ook draait om hoe die feiten geluidsmatig ingekleed worden. De esthetiek van het geluid en het gevoel dat dit veroorzaakt is dus minstens zo belangrijk als de feitelijke inhoud.

Eensgezind verliet ik gisteravond de kerk.

Podimo en Dag en Nacht Media (de organisatoren van de avond), PJ, Sruthi en Elja, bedankt voor de prachtige avond!